Stel dat je in de toekomst elke maand een vast bedrag op je rekening gestort krijgt. Zonder dat er iets tegenover staat. Je mag zelf beslissen wat je met het geld doet. Klinkt mooi maar utopisch? Niet als het van de voorstanders van ‘het basisinkomen’ afhangt.

Voor Femma Magazine interviewde wij Sara Van Liefferinge, woordvoerdster van de Piratenpartij. Op dit moment zelfs de enige Belgische partij die pleit voor een basisinkomen. Zij geeft antwoord op vier prangende vragen over het basisinkomen.

Wat is het basisinkomen concreet?

Sarah: ‘Het basisinkomen is een bedrag dat je elke maand ontvangt. Het is onvoorwaardelijk op drie niveaus. Ten eerste ontvangt iedereen een basisinkomen. Of je nu arm of rijk bent, dat maakt niet uit. Ten tweede krijg je het als individu en staat het dus los van je gezinssamenstelling. En ten derde wordt er geen tegenprestatie verwacht. Het is dus ook niet gekoppeld aan het hebben van een job. Concreet pleiten wij voor een basisinkomen dat voldoende hoog is om te voorzien in de basisbehoeften zoals voedsel, kledij, onderwijs, wonen … We denken dan ook aan een bedrag van 1200 à 1500 euro voor iedere Belg vanaf 18 jaar. Omdat het pas dan echt emanciperend werkt. Met een basisinkomen van 600 à 800 euro kan je niet voorzien in je basisbehoeften en moet je nog steeds op andere manieren geld zien te verdienen om menswaardig te leven.’

Wat zijn de voordelen van een basisinkomen?

‘Emancipatie, empowerment en vrijheid. Heel wat mensen leven in onzekerheid over hun toekomst. Ga ik volgende maand nog wel een job hebben, voldoende inkomen hebben om mijn huur te betalen, kledij te kopen voor mijn kinderen? Die financiële onzekerheid weegt op de mensen.

We moeten hen opnieuw de zekerheid bieden dat hun basisbehoeften gegarandeerd zijn. Met een voldoende hoog basisinkomen doe je dat ook.

Ook zij die vandaag niet in een precaire situatie zitten, zijn ermee gediend. Je geeft mensen meer verantwoordelijkheid en meer vrijheid om zelf hun leven in te vullen.

Doordat je een basisinkomen krijgt,  ben je niet meer afh ankelijk van een job om een menswaardig leven te leiden. Mensen gaan vrijer kunnen kiezen hoe ze hun tijd besteden. Je kan kiezen voor een job met vele uren, maar ook voor vrijwilligerswerk, voor zorgtaken, voor een opleiding.

Nu zitten we vaak vast aan een job omdat we heel wat financiële verantwoordelijkheden hebben. Een basisinkomen gaat mensen de mogelijkheid geven om te doen wat ze graag doen.

Bovendien is er nu heel wat waardevol werk in de samenleving dat niet gewaardeerd wordt, zoals zorgarbeid en vrijwilligerswerk. Door een basisinkomen geef je mensen weer tijd en ruimte om ook daaraan aandacht aan te besteden.’

Hoe ga je zo’n basisinkomen betalen?

‘De invoering van een basisinkomen van bijvoorbeeld 1500 euro in België zal heel veel geld kosten. Een deel van die kosten compenseer je doordat je geen werkloosheidsuitkeringen, pensioenen en ziekte-uitkeringen meer moet betalen.

Ook op het hele controleapparaat bij de overheid kan bespaard worden. Denk maar aan de RVA en de diensten voor werkloosheidsuitkeringen.

Een andere bron van financiering zou een tax op consumptie (bijvoorbeeld op luxegoederen) moeten zijn. Feit is dat het heel moeilijk is om de impact van een basisinkomen te berekenen.

Omdat de invoering ervan ook gedragsveranderingen zal meebrengen. Die kan je moeilijk voorspellen. Dat we geen langetermijnberekeningen kunnen doen, mag geen excuus zijn om het niet te proberen. Er is volgens mij voldoende geld in de maatschappij voor een basisinkomen. De vraag is alleen: laat je geld opstapelen in belastingparadijzen of ga je het gaat herverdelen. De cijfers tonen aan dat er eind 2014 weer meer miljonairs in België zijn en dat ze rijker geworden zijn. Terwijl er meer mensen naar de voedselbank gaan. Het is dus een kwestie van politieke keuzes.’

Moedig je met het basisinkomen geen luiheid aan?

‘Experimenten in Canada en Namibië tonen aan dat mensen soms wel minder gaan werken, maar niet om te luieren. Ze volgen een opleiding, zorgen voor hun naasten, brengen meer tijd door met hun kinderen. Mensen worden gestimuleerd om zelf te ondernemen. Uiteraard zal er een klein percentage op zijn luie gat gaan zitten. Maakt niet uit. Die zijn er nu toch ook?’

                                       Tekst: Jeroen Lievens

                                                       Illustratie: Rutger van Parys

Nieuwsgierig naar de mening van Femma over het basisinkomen? Lees de blog Het basisinkomen en de man/vrouwverhouding